Stijn Devillé
Hitler is dood

29.04.2020 24.05.2020

Warre Borgmans in Hiter is dood (Foto: Bart Grietens)

Stijn Devillé
Hitler is dood

Op 30 april 2020 is het precies 75 jaar geleden dat Adolf Hitler zich in zijn bunker in Berlijn van het leven beroofde. Naar aanleiding van die verjaardag brengt Het nieuwstedelijk deze instant klassieker van Stijn Devillé weer op de planken.

Hitler is dood. Zijn voornaamste secondanten Goebbels en Himmler hebben zich van het leven beroofd. Al snel vallen Goering en Speer in handen van het Westen. De As van het Kwaad is overwonnen, de wereld ligt in puin. Er moet aan een opkuis begonnen worden, en schuldigen moeten worden gestraft.

Tegen de achtergrond van een stad in puin, pogen vier jonge geallieerde medewerkers een moraal te ontwikkelen voor de toekomst. Tussen de beklaagden onderling ontstaan intussen spanningen en meningsverschillen. Want de overlevingsstrategie van de een betekent het doodvonnis voor de ander. Hitler is dood. Maar de bittere erfenis die hij nalaat is enorm.

Bekroond met de Taalunie Toneelschrijfprijs in 2009.

 

On 30 April 2020, it will be 75 years since Adolf Hitler took his own life in his Berlin bunker. On the occasion of this anniversary, Het nieuwstedelijk brings Stijn Devillé’s instant classic back to the stage. Hitler is dead. His main henchmen Goebbels and Himmler have also committed suicide. Soon Goering and Speer are captured by the Allies. The Axis of Evil has been conquered, the world lies in ruins. Justice must be served, and the guilty must be punished. Against the background of a city reduced to rubble, four young men working for the Allies try to develop moral principles for the future. Meanwhile, tensions and differences of opinion arise among the accused, because one man’s survival strategy is another man’s death sentence. Hitler is dead. But the bitter legacy he leaves is huge.

tekst en regie
Stijn Devillé

spel
Tom Van Bauwel, Warre Borgmans, Dirk Buyse, Kris Cuppens, Janne Desmet, Jos Geens, Christophe Aussems, Jeroen Van der Ven & Sara Vertongen

muziek
Elko Blijweert, Gerrit Valckenaers/Han Stubbe & Geert Waegeman 

dramaturgie
Els Theunis

scenografie
Stef Depover

kostuum
Anja Seniow

coproducent
Het Laatste Bedrijf

gecreëerd in coproductie met ARSENAAL/LAZARUS 

text and direction
Stijn Devillé

with
Warre Borgmans, Dirk Buyse, Kris Cuppens, Janne Desmet, Jos Geens, Maarten Ketels, Sara Vertongen & Tom Van Bauwel

music
Elko Blijweert, Gerrit Valckenaers/Han Stubbe & Geert Waegeman

dramaturgy
Els Theunis

stage design
Stef Depoover

costume design
Anja Senniow

created in coproductiun with ARSENAAL/LAZARUS

Woensdag29.04.202020:15CC De Warande, TurnhoutGeannuleerd
Donderdag30.04.202020:0030CC Schouwburg, LeuvenwachtlijstGeannuleerd
Zaterdag02.05.202020:15De Nieuwe Zaal, HasseltGeannuleerd
Zondag03.05.202019:30Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond, AmsterdamGeannuleerd
Maandag04.05.202020:30Het nationale theater - Den Haag, Den HaagGeannuleerd
Dinsdag05.05.202020:15CC Maasmechelen, MaasmechelenGeannuleerd
Donderdag07.05.202020:30CC De Warandepoort, TervurenGeannuleerd
Vrijdag08.05.202020:15CC Het Perron, IeperGeannuleerd
Zaterdag09.05.202020:00CC Evergem, EvergemGeannuleerd
Zondag10.05.202019:00CC Blankenberge, BlankenbergeGeannuleerd
Dinsdag12.05.202020:15C-mine Cultuurcentrum, GenkGeannuleerd
Woensdag13.05.202020:00Cultuurhuis De Leest, IzegemGeannuleerd
Donderdag14.05.202020:00CC Berchem, BerchemGeannuleerd
Zaterdag16.05.202020:00CC Leietheater , DeinzeGeannuleerd
Zondag17.05.202019:00CC Lokeren, LokerenGeannuleerd
Dinsdag19.05.202020:00CC Schoten, SchotenGeannuleerd
Woensdag20.05.202020:30CC Strombeek, Strombeek-BeverGeannuleerd
Vrijdag22.05.202020:00OPEK, LeuvenGeannuleerd
Zaterdag23.05.202020:00OPEK, LeuvenGeannuleerd
Zondag24.05.202015:00OPEK, LeuvenGeannuleerd

Stel je het eind van de wereld voor. Een kapotgeschoten landschap, vlak voor een strenge winter. Geen gebouw dat nog rechtstaat, geen instelling die nog werkt. Op straat vrees voor rebellen, aanslagen, een bevolking die niet weet waaraan of waaraf. Een Amerikaans-Britse bezettingsmacht die dat alles onder controle poogt te houden. En een juridisch systeem op gang probeert te brengen. Het is een situatie die ons bekend voorkomt, maar die zich veel dichter bij huis, in een even acute vorm heeft voorgedaan als vandaag in Syrië, Irak of Afghanistan.

Hitler is dead, I repeat, Adolf Hitler is dead. Dat was de opening van de nieuwsflash van de BBC op 1 mei 1945. Alle kranten kopten met dezelfde titel. Er bestaan honderden foto’s van Tommy’s en GI’s die deze voorpagina’s juichend de lucht insteken. Hitler is dood. De oorlog is voorbij. In Neurenberg kan het echte werk nu pas beginnen.

Zolang Hitler nog leefde, was Winston Churchill de mening toegedaan dat de Duitse kopstukken moesten worden gearresteerd en binnen de zes uur standrechtelijk geëxecuteerd. Churchill vreesde immers dat Hitler een proces naar zijn hand zou zetten en er als een vedette zou uitkomen. Nu de dictator zich van het leven heeft beroofd, kunnen de VS de Britse premier ervan overtuigen aan een internationaal tribunaal mee te werken.

Toch stelt zich een groot aantal problemen. In 1945 bestaat er niet zoiets als internationale wetgeving of rechtspraak, dus waarop moet de rechtbank zich beroepen? Op het feit dat de geallieerden hebben gewonnen en dus wel gelijk zullen hebben? Tijdens zijn kruisverhoor maakt Goering op gruwelijk scherpzinnige wijze brandhout van de aanklacht, de legitimiteit van de rechtbank en van de gevolgde redeneringen tijdens het proces. De ijdele lapzwans Goering ontpopt zich plots tot een meesterlijk debater. Maar ook andere beklaagden zoals architect Speer, rijksbankpresident Hjalmar Schacht en de christendemocraat Von Papen brengen de clichébeelden over het eenduidige nazi-Duitsland aan het wankelen. Door hun getuigenissen krijg je een inkijk in het mechanisme: hoe geraakten de voorwaarden vervuld waardoor de holocaust kon ontstaan? En hoe heeft het ‘Westen’ gewoon toegekeken?

Ook op het morele vlak stelt zich een probleem: rechtspraak gaat uit van een geproportioneerde straf. Maar wat als de misdaad zo gedisproportioneerd is? En hoe bestraf je een genocide, waaraan een groot deel van de bevolking medeplichtig is? Hoe bouw je zo’n land weer op en loods je het de democratie in?

Het zijn problemen en discussies die in Hitler is dood op het scherp van de snee worden gevoerd door vier jonge geallieerde medewerkers in Neurenberg. Tegen de achtergrond van een stad in puin, waar mensen leven in holen, pogen de vier een moraal te ontwikkelen voor de toekomst. Al brengt dat henzelf en hun land in nauwe schoentjes.

Tussen de beklaagden onderling ontstaan intussen spanningen en meningsverschillen. Want de overlevingsstrategie van de één, betekent het doodvonnis voor de ander. Hitler is dood. Maar de bittere erfenis die hij nalaat is enorm. 

75 jaar later bestaat er nog steeds alleen internationale rechtspraak voor wie haar wil volgen. Opvallend is dat de VS als oprichter van het Neurenberg-tribunaal zelf de jurisprudentie niet erkent van het Internationale Strafhof in Den Haag. Uit vrees dat de VS zelf voor de rechtbank zouden worden gebracht voor oorlogsmisdaden in Vietnam, Afghanistan en Irak hebben de achtereenvolgende administraties van Clinton, Bush, Obama en Trump de internationale rechtspraak nog steeds niet geratificeerd. Het maakt dat Hitler is dood vandaag opnieuw razend actuele en pertinente vragen stelt over rechtspraak en rechtvaardigheid.
 

 

Hitler is dood is majestueus muziektheater dat een vlijmscherp portret van machtsmisbruik schetst. **** (Els Van Steenberghe in Knack)

 Hitler is springlevend. ’t Arsenaal en Braakland/Zhebilding leveren straf docudrama met ‘Hitler is dood’ **** (Liv Laveyne in De Morgen)

 Rechtbankdrama dat zowel documentair als theatraal grote indruk maakt. Hitler is dood is sober geënsceneerd, waardoor de nadruk op de tekst komt te liggen, die niet enkel inhoudelijk maar ook ritmisch prachtig ineensteekt. *** (Evelyne Coussens in Zone Magazines)

 Devillé heeft echt heel goeie acteurs bij mekaar gekregen. En ze zijn zeer goed geleid. Dat wordt allemaal heel goed en strak in de hand gehouden. Goed gespeeld, goed gezegd. Zonder pathos, zonder overdrijving. Puur theater. (Johan Thielemans op Klara)

 Boeiende voorstelling over de Neurenberg-processen. Wie heeft schuld, wie niet? De schrijver en regisseur Stijn Devillé zet u aan het denken. (Wouter Hillaert in De Standaard)

 Een uitgebreid patchwork waar de toeschouwer in kruipt als in een vuistdikke, degelijke en bij momenten razend spannende roman. Met Hitler is dood bereiken Stijn Devillé en zijn muziektheatergezelschap een nieuw hoogtepunt in hun oeuvre. (Ines Minten op Theatermaggezien.be)

 

Taalunie Toneelschrijfprijs 2009

Hitler is dood bevat slimme omkeringen en scherpe inzichten. Op deze intelligente manier zet het stuk de mening van de hedendaagse lezer op scherp aangaande schuldkwesties. Hoe durven de VS bijvoorbeeld te oordelen over de omgang met krijgsgevangenen als zij zelf Guantanamo Bay geopend hebben? Hoe kan Nederland uitspraken doen over schendingen van mensenrechten als het zelf nog steeds eufemistisch spreekt over 'politionele acties in Indonesië'? Je struikelt over je eigen vooroordelen, verslikt je in je neiging om je morele gelijk te waarborgen, omdat 'jij zoiets nooit zou doen' en 'jou zoiets nooit zou overkomen'. Hitler is dood is boeiend van begin tot eind, schurend, spannend, zelfs ondanks het feit dat de afloop gekend is. Het is sterk van opbouw, helder en gecondenseerd van taal. Het is noodzakelijk theater dat ons geïmponeerd en geraakt heeft.