Ik heb laatst een filmpje gezien. Geen foto. Bewegend beeld. Van de huwelijksreis van mijn ouders. Het duurt maar een paar seconden. Het beeld is onduidelijk. Maar voor de allereerste keer. Zie ik. Mijn vader. Als jongeman. En ik zie. Dat hij daar ook ooit geweest is. Daar. Waar ik op dat ogenblik ben.
Suze Milius (1986) studeerde in 2012 af aan de regieopleiding van de Toneelacademie Maastricht met de ontroerende en beeldende voorstelling COLLECTION en TICKLEMEPINK, waarmee ze met de mannen van Urland en Stefan Jakiela samen een ode brachten aan de verbeelding en de vrije geest. Daarna maakte ze bij de Queeste Boven Water, dat vorig seizoen samen met Vuur opgevoerd werd als tweeluik over verlies.
Suzes werk als regisseur wordt getypeerd door haar visuele en fysieke theatertaal die focust op intermenselijk gedrag in al zijn onhandigheid en ongemak. Met haar liefde voor absurde humor, gecombineerd met haar abstract denkvermogen en gestileerde esthetiek, creëert Suze kleurrijke universums. Als kijker herken je jezelf, al blijkt dit vaak een vervreemdende herkenning en je positie als toeschouwer wordt altijd onder de loep genomen.

Dag Suze. Wat was je reactie toen Het nieuwstedelijk je vroeg om een voorstelling van én met de familie Cuppens te maken?
Ik moet toegeven dat ik eerst even twijfelde. Er lag al zoveel vast en het idee kwam van een theatermaker die er zelf al vast een sterk idee over had van wat het zou moeten worden (lacht). Maar na de eerste gesprekken met Kris bleek al snel hoe bijzonder dit project was. Voor hem en voor ieder die er mee te maken had. Ik voelde dat dit zo’n project was waar voor mij een uitdaging lag die buiten het maken van een voorstelling om ging. Het is zo’n project dat nog alle kanten op zou kunnen vliegen, maar dat het ons allen zou raken onderweg, stond al vast.
Het lijkt me geen evidente voorstelling om te maken?
Ja, dat is zo. We kunnen enkel werken buiten schooltijd, in weekends en op woensdagnamiddagen en we moeten we rekening houden met de nierdialyses van Jaak. Dat zorgt voor een heel uitgereikt repetitieproces met eigenlijk minder uren op de repetitievloer dan bij een andere voorstelling. En Jaak, Jef en Jacoba zijn natuurlijk geen acteurs. Jaak die is getekend door zijn ouderdom en zijn gevoelens zijn soms heel erg zichtbaar en puur terwijl Jef echt een jongere is die erg bezig is met wie hij is, hoe anderen naar hem kijken en graag wil entertainen. Kris daarentegen kan natuurlijk niet zomaar wegsteken dat hij een goede acteur is die het klappen van de zweep kent. Daar een soort éénheid van te maken is toch wel een uitdaging.
Was het inhoudelijk ook een uitdaging?
Jawel, het is een proces dat erg dicht op de huid van de 'acteurs' zit. We begonnen met hen alle vier apart te interviewen. Over hun eigen leven en over hun relatie tot elkaar. Over de vragen ook die ze elkaar zouden willen stellen, maar die tot nu onuitgesproken zijn gebleven. Adriaan (Van Aken - één van de theatermakers van Het nieuwstedelijk nvdr) heeft op basis van deze interviews korte speelbare tekstjes gemaakt, die we mee als grondstof voor de voorstelling gebruiken. Toen we deze teksten voor het eerst samen met de familie lazen was dat een heftig moment. Niet omdat de vragen of ontboezemingen zo onverwacht waren. Maar wel omdat ze voor een eerste keer echt uitgesproken werden in elkaars aanwezigheid.
Is het dan zo'n intiem portret van hun familie?
Grappig dat je dat woord gebruikt. Want de voorstelling is opgebouwd uit allerlei zelfportretten. Telkens gaat de familie op zoek naar het beeld dat ze samen (willen)zijn; de happy Family, de avontuurlijke familie, de keurige familie, de kwetsbare familie etc. Het zijn pogingen die kunnen mislukken, niet goed genoeg zijn of plaatjes waarin ze zich niet thuis voelen. Maar dat is niet zo erg, het is uiteindelijk een zoektocht naar hoe met elkaar te praten. Zo stijgt de voorstelling boven het specifieke verhaal van de familie Cuppens uit en gaat het ook over de dingen die ons allemaal raken in ons 'kind zijn van' of 'ouder zijn van': De tragiek van het familie zijn. De zorg en liefde voor elkaar. Het "zeggen waar het op staat". Het verlangen om door elkaar graag gezien te worden. De eenvoudige handreikingen die stilzwijgend alles vertellen.
"Zwischen had makkelijk over de schreef kunnen gaan: te exhibitionistisch, te therapeutisch. Alleen maakte regisseur Suze Milius zulke strakke esthetische keuzes dat Zwischen iets unheimlichs krijgt en de intieme momenten ontwapenend zijn. Een heel bijzondere spreidstand." - Wouter Hillaert in De Standaard****
"Regisseuse Suze Milius heeft de familie-anekdotiek opgetild tot een hoger existentieniveau en heeft er met haar spitse vormgeving een indrukwekkende theaterproductie van gemaakt die iedereen beroert." Tuur Devens in Theaterkrant ****
"De kleine portretten zijn herkenbaar, confronterend ook, maar bovenal een prachtige weergave van hoe koesteren en afstoten in een familie gevaarlijk dicht bij elkaar kunnen liggen." Evelyne Bauer in Cutting Edge****
"één van de beste voorstellingen van het najaar" Cutting Edge
"Het is theater dat op elk moment toont dat het theater is, en geen intieme lezing van andermans dagboek." Michaël Bellon in Bruzz
Gezongen door Kris Cuppens in Zwischen op een bewerking van Tempel der Liefde van Thé Lau door Benjamin Boutreur
Liederen in Zwischen
Jacoba zingt
Elegie van Erik Satie (beluister / tekst)
Jaak zingt
Limburg Allein van Jor Erens (beluister / tekst)
Jef zingt
Aurora van SX (beluister)
Kris zingt
een bewerking op Tempel der Liefde van Thé Lau (beluister het origneel / lees de tekst van Kris)

Kris Cuppens is een oude bekende. Hij stond in 1998 mee aan de wieg van de Queeste. In 2001 dook hij op bij Braakland/ZheBilding, waar hij in 2005 Lied maakte (Taalunie Toneelschrijfprijs en nominatie Vlaamse Cultuurprijs Podiumkunsten) en in 2011 het bijzonder goed onthaalde, hartverscheurende Adem. Zoon Jef is net gestart op de middelbare school en dochter Jacoba vatte studies psychologie aan. Grootvader Jaak was een leven lang onderwijzer en actief in de lokale politiek voor de VU. Als nierpatiënt moet hij regelmatig naar de nierdialyse.

Cultureel maandblad Zuiderlucht sprak met Kris Cuppens over Zwischen En publiceerde een mooi artikel en bracht de familie Cuppens op de cover. Lees het volledige artikel hier.

Sinds 2013 is Suze samen met Stefan Jakiela HOUSE CRYING YELLOW TEARS, een kunstenhuis dat hun beider werk onderbrengt en produceert. Ze wisseleng samenwerking en individuele projecten af, waarin ze experimenteren op de grenzen tussen theater, performance dans en video.
De Zendelingen dropten hun biechtstoel bij de première van Zwischen in CCHA. Wat vond het premièrepubliek in Hasselt van Zwischen, de voorstelling over het driegeslacht Cuppens? "Heel moedig" en "heel ontroerend", maar ook: "sommige dingen moet men niet uitspreken voor het grote publiek". Reacties van familieleden en andere toeschouwers!