
2 mei 18:00 - 19:30 OPEK, Leuven: Panelgesprek over Congo, (de)kolonisatie en grondrijkdommen
Sluimerende etnische spanningen liggen zeker niet alleen aan de basis van het conflict tussen Congo en Rwanda. Het (neo)koloniaal denken en handelen inzake ontginning van kritieke grondstoffen heeft nog steeds grote gevolgen voor bevolkingsgroepen in beide landen.
Daarnaast spelen complexe (geopolitieke) relaties een rol waarbij zowel Afrikaanse landen als het Westen grondrijkdommen als pasmunt gebruiken. Ter plaatse zijn ook politici, militairen en gewapende rebellen verwikkeld in de lucratieve grondstoffenhandel, waardoor veel partijen er belang bij hebben dat het conflict tussen Congo en Rwanda gaande wordt gehouden.
We gaan hierover in gesprek met:
- Sandrine Ekofo, beleidsmedewerker Broederlijk Delen
- Willy Kabera, Belg met Rwandese roots, jurist, consultant en actief burger
- Filip Reyniers, directeur onderzoekscentrum IPIS
Voor wie honger heeft: tijdens het panelgesprek serveren we soep en een broodje aan democratische prijs.
Meld je hier aan voor het panelgesprek
Je bent van harte welkom op het panelgesprek ook indien je de voorstelling al op een eerdere/latere datum bijwoon(de)t.




OVER YELLOWCAKE, LITTLE BOY
Theatermaker Stijn Devillé is gefascineerd door hoe
mensen wereldwijd met elkaar verbonden zijn
en een keten van reacties veroorzaken.
Kettingreacties die de geschiedenis een andere wending geven.
Op 6 augustus 1945 valt de atoombom met de spotnaam Little Boy op Hiroshima. Alleen de directeur van de Union Minière, Edgar Sengier wist wat België daarmee te maken had. Hij was in het bezit van 1250 ton uraniummonoxide of yellowcake. Toen de Amerikaanse kernfysici die aan het Manhattan Project werkten hier weet van kregen, barstten de onderhandelingen los.
In een hotelkamer in Londen in september 1933, houden twee wereldvermaarde, joodse natuurkundigen zich schuil voor de nazi’s: Leo Szilard toetst bij zijn mentor Albert Einstein het idee van een fysische kettingreactie af. Als zes jaar later Duitse wetenschappers erin slagen uranium te splitsen, ligt de weg naar de ontwikkeling van een kernwapen open. Szilard en Einstein waarschuwen president Roosevelt voor het dreigende Duitse gevaar en raden hem aan zelf een kernprogramma op te starten.
Vanuit Brussel laat Edgar Sengier intussen zwarte mijnwerkers in Shinkolobwe in uiterst penibele omstandigheden de yellowcake opgraven en naar een depot in New York verschepen. Dit uraniumerts, dat tot eind jaren dertig vooral wordt gebruikt om wijzers in polshorloges fluorescerend te maken, blijkt plots van geostrategisch belang. Na scherpe onderhandelingen met de Union Minière en de Belgische regering in ballingschap, zullen de Amerikanen zich vanaf 1942 decennialang toegang verschaffen tot het uranium uit Congo. Wanneer Duitsland de oorlog verliest en het Duitse kernproject een flop blijkt, lijkt het Amerikaanse atoomprogramma voor Szilard overbodig geworden. Maar dat is buiten het militair-industriële complex gerekend, dat op volle toeren blijft draaien. De oorlog in de Stille Oceaan is nog niet voorbij.
Ondanks het voorafgaande verzet van wetenschappers als Leo Szilard en Niels Bohr wordt Little Boy op 6 augustus 1945 op Hiroshima gedropt. De pogingen om Winston Churchill, president Roosevelt, oorlogsminister Henry Stimson en later president Truman op andere gedachten te brengen, vallen in dovemansoren. Honderdduizenden Japanse slachtoffers laten in augustus 1945 het leven of zijn levenslang verminkt.
Wanneer de gevolgen van de bom geleidelijk aan duidelijk worden, kantelt het westerse enthousiasme over het einde van de oorlog en over de Amerikaanse technologische voorsprong, in een diep en existentieel afgrijzen.
Tot ver in de eenentwintigste eeuw zal de mijn in Shinkolobwe nog illegaal ontgonnen worden om twijfelachtige regimes aan uranium te helpen voor hun geheime kernprogramma’s. Ook vandaag zijn nog clandestiene mijnwerkers in de Congolese mijnen actief, soms in opdracht van internationale misdaadsyndicaten en warlords.

ACHTERGROND
“ Our Friend the Atom” is een aflevering uit 1957 van de televisieserie Disneyland waarin de voordelen van kernenergie worden beschrevent. Het was onderdeel van de publiciteitscampagne voor vreedzaam gebruik van atoomenergie, volgend op Dwight D. Eisenhower's “Atoms for peace” toespraak op de Algemene Vergadering van de VN in december 1953.
Ondanks dat het 70 jaar oud is en verouderde denkbeelden bevat is de uitleg over kensplitsing erg inzichtelijk!

De geschiedenis van de ontwikkeling van de atoombom op atomicarchive.com

Stuk van Bert Govaerts, gewezen eindredacteur van historische televisiedocumentaires op de VRT. en auteur van Ik alleen! Een biografie van Albert De Vleeschauwer (1897-1971), waarin de kwestie van het Congolese uranium tijdens de oorlog ter sprake komt. Lees hier

Nog steeds worden mens en planeet bedreigd door kernwapens. Momenteel worden miljarden euro's geïnvesteerd in de vernieuwing van de nucleaire arsenalen. Kernwapens worden preciezer en dus gemakkelijker inzetbaar. Ook in het Belgische Kleine Brogel liggen VS kernwapens die vernieuwd worden.
Meer over de No nukes campagne van Vrede Vzw.


Bezoek ook de pagina over kernwapes van Pax Christi

De Leuvense vredesbeweging is een samenwerkingsverband van 7 Leuvense organisaties, werkzaam rond vrede, ontwapening, verzoening en geweldloze conflicthantering. Op 6 december oganiseren we samen met hen een inleiding door Prof. Tom Sauer bij de dernière van Yellowcake, Little Boy in OPEK. Hij is professor internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen. Voordien was hij twee jaar verbonden aan Harvard University en specialiseert zich in internationale veiligheidsvraagstukken.

In Leuven kan je een stadswandeling maken die je naar plekken brengt met verrassende verhalen over kernwapens, verteld door bekende Leuvense stemmen. De impact op je eigen leven is groter dan je denkt! Stap voor stap word je meegenomen in de wereld van de atoombom, hier en nu.
Een project van de Leuvense vredesbeweging en Pax Christ