Adriaan Van Aken
Dwaallicht

Eén van de meest betekenisvolle momenten in het werkproces vond plaats op een ellendige decemberavond, toen regisseur Adriaan Van Aken op een zoeksite op het internet de woorden intikte van de liedjestekst die het slotakkoord vormt van Elsschots Het Dwaallicht, een lied dat Laarmans zich herinnert uit zijn kinderjaren: "Adieu, adieu, I can no longer stay with you, I hang my harp on a weeping willow-tree, and may the world go well with thee."

Weemoedig, zo lijkt het. En zo klinken er nog wel meer ogenschijnlijk donkere noten door in Elsschots Het Dwaallicht. Wie zijn huisgenoten zonder pardon afschildert als 'zij die mij vervelen', kan bezwaarlijk een vrolijke frans genoemd worden. Toen echter het lied waaruit het fragment afkomstig was een vrolijk doo wop-nummertje bleek te zijn - vierstemmig en compleet met handclaps en fingerclicks – en het ook nog eens 'There is a tavern in the town' bleek te heten (wat fameus de suggestie wekt dat Laarmans niet naar huis gaat, maar alsnog naar zijn stamkroeg trekt om in de drank te vliegen) was het bewijs geleverd dat het ok was het niet al te nauw te nemen met wat men doorgaans Elsschots 'cynisme' noemt. En dat een goedgezinde versie van Dwaallicht geen kwaad zou kunnen. Aldus geschiedde.

Het is uit dit vrolijke slotnummer dat alvast de muzikale insteek van Dwaallicht komt. Voor het eerst in de geschiedenis van Braakland/ZheBilding kregen de muzikanten een opdracht mee: “ga op zoek naar de muziek van deze voorstelling in de sfeer van doo wop en barbershop”.

De schoonheid is dat Youri Van Uffelen voor de soundtrack van de strip-met-soundtrack ‘Over naar jou’ al een dergelijk nummer gemaakt had, “Everything Clears” genaamd. Met Rudy Trouvé als leading vocal, hijzelf als parlandostem en Ephraïm Cielen en Tim Liebaert in het koortje. Een erg geslaagd werkstuk dat close harmony-zingen subtiel de eenentwintigste eeuw binnenloodst.Het is ook dat nummer dat tot de samenstelling van de Dwaallichtmuzikanten heeft geleid. Mensen die veeleer in postpunk, rock-’n’-roll en avant-garde te situeren zijn. Mensen met een frisse kijk op de zaak. Die vier hebben we nog aangevuld met Gunter Nagels (Prima Donkey, Donkey Diesel,...) omwille van zijn schrapend stemgeluid, zijn accordeonspel en zijn verfrissende ideeën en invalshoeken.Vijf muzikanten dus. Die Warre al musicerend van het nodige tegenspel voorzien. Zij representeren in de voorstelling de autochtone bevolking van Antwerpen. Die door Elsschot niet meteen als lieverdjes wordt afgeschilderd. Behalve hun afkomst hebben de vijf ook hun uiterlijk mee voor deze taak. Als rasecht Antwerps schorriemorrie zien ze er uit. Omdat ze dat ook zijn allicht.

De input van de muzikanten is groot geweest. Ze hebben de voorstelling behalve van goedgezinde doo wop-klanken ook van extra dramaturgische insteken voorzien. Die met veel dank aanvaard werden.Zo smokkelden ze een cover binnen in de voorstelling (dat moet de eerste keer ooit zijn). En wat voor één! ‘Tanz der Mussolini’ van D.A.F. Een nummer uit de punk- en new wave-sfeer van begin jaren ’80, waarin opgeroepen wordt om verschillende dansen te dansen. Maar dan niet de ‘wals’ of de ‘tango’, maar wel de ‘Mussolini’, de ‘Adolf Hitler’, de ‘Jezus Christus’ en ‘der Tanz der Communismus’.

Die laatste dans vangt alvast de geschrapte passage over het communisme (de godsdienst zonder god) op. Maar het in één adem vernoemen van Mussolini, Hitler en Christus, is hetgene dat echt bijblijft in het nummer. In de voorstelling wordt precies op de tonen van dit lied het heikele gesprek tussen Laarmans en de drie Afghanen over ‘geloof’ gevoerd. Het is een van de momenten dat je het scherpe randje van BZB’s theaterbewerking voelt. Ook niet te onderschatten is de passage die erop volgt. Laarmans en de drie zwartjes verlaten het café van Kortenaar en Ali besluit om de bloemen (die voor Maria Van Dam waren bedoeld) aan het meisje te geven dat haar kind zit te zogen. Een allusie van Elsschot op de aanbidding van Maria en kindje Jezus door de drie wijzen uit het oosten. En volgens Elsschot zowat het centrale beeld van het boek. Daar immers wordt Maria in zekere zin wel gevonden. En ze blijkt hoer noch heilige. Ze is een vrouw van vlees en bloed. Een moeder. Met een kind. Veel universeler kan een beeld niet zijn...Maar ook daar schuiven de muzikanten een bijzonder muziekje (van eigen makelij dit keer) onder, dat ‘Couche, couche’ heet en over ene Fatima gaat. De naam van de tegenhanger van Maria in de Islam. Al roept de rest van de tekst nog heel andere referenties op.

Helaas moesten ook een aantal fantastische nummers sneuvelen, om het evenwicht tussen tekst en muziek te behouden. Gelukkig houden de vijf Antwerpenaren de gesneuvelde nummers wel op hun repertoire, dat te horen is in de Jolly Joker en allicht ook binnenkort op een gloednieuwe Dwaallicht-cd!

Namens de muzikanten volgt hier nog een lijstje van inspiratiebronnen die ze hebben aangeboord bij het creëren van hun muziek. Muziek die dus (op D.A.F. na) allemaal van eigen hand is, iets dat we nogal willen benadrukken, omdat het vooral in de doo wop-nummers referenties naar bestaande liedjes régent. Iets wat heel eigen is aan dat genre.

west end blues – wally cox – ernst bush – the hoosier hot shots – big dave reniers – the ramblers – deutsch amerikanische freundschaft – mothers of invention – the ink spots – comedian harmonists – the cheap suit serenaders – the louvin brothers – orlandus lassus – bonzo dog band – 2 pale boys – the rivingtons – the clovers – the jesters – the ravens – the penguins – the marcels – the pasmans family