'...vanzelfsprekend kunnen boeken verbranden
wij leven in een riskante tijd
verbranden is menselijk...'
(Erich Kästner)
HELENA VAN DEN BERG - over brandbaar
Tijdens een vorige editie van de boekenweek, las ik in de krant - na ettelijke pagina's gruwelen en gewelddaden - een korte recensie van Amélie Nothombs 'Les Combustibles'. Het was frappant...na al die pagina's bittere realiteit, harde feiten, exacte cijfers en statistieken, materiële opsomming van de schade - het aantal doden alsof ze een soort koopwaar zijn - vond ik niets terug over de mensen die dit alles moeten doorstaan. Hoe voelen zij zich? Hoe reageren zij op zo'n situatie? Hoe ingrijpend is zo'n oorlog? Veranderen zij? Veranderen hun ideeën? Veranderen hun gedragingen? Hun staan tegenover de wereld? Tegenover de andere mens? Waar zit de (wan)hoop??
Het gaat niet over de oorlog an sich - de oorlog is slechts op de achtergrond (buiten) aanwezig - maar over drie welbepaalde mensen die hem ondergaan. En daar gaat mijn fascinatie naar uit...de mens die onderhevig is aan het falen van de grote systemen, en het onderzoek of hij daar invloed op heeft/kan hebben, of dat hij louter lijdzaam kan toezien.
Dit stuk is grappig, absurd, wreed en ontroerend tegelijkertijd. En het is toch o-zo-herkenbaar.
'
Menslievende verhalen zijn altijd oneerlijk'
Amélie Nothomb (°1967) behoort zonder enige twijfel tot één van de belangrijkste Waalse auteurs van dit moment. Geboren in Japan, zette ze tot haar 17de geen voet in Europa. Alles wat ze wist over Europa had ze gelezen in talloze romans die ze verslond om haar eenzaamheid te verdrijven.
Na haar studie in de Romaanse talen besliste ze te gaan leven van haar pen. Na tien manuscripten, vond ze haar elfde goed genoeg om te publiceren. In 1992 verraste zij de literaire wereld met haar debuut 'Hygiëne van de moordenaar', dat onmiddelijk op alle bestseller-lijsten prijkte. Na haar debuutroman die voor theater en opera werd bewerkt, volgden de romans ‘Vuurwerk en ventilators’, ' Les Combustibles' (Brandbaar) en ‘ Filippica’s’, ‘Peplos’ en ‘Aanslag op de goede smaak’ die door pers en publiek iedere keer uiterst enthousiast begroet werden.
Met haar onconventionele, soms meedogenloze kijk en haar niets of niemand ontziende eerlijkheid rekent zij in haar romans af met de gangbare clichés over schoonheid en lelijkheid, goed en kwaad.
In wezen zijn haar romans parabels, geschreven met een melange van humor, tederheid en wreedheid die zo typisch is voor Nothomb.
Haar toneelstuk 'Les Combustibles' is geïnspireerd op waar gebeurde feiten in Sarajevo tijdens de winter van 1993-1994. De mensen hadden het zo koud dat ze bij gebrek aan brandstof hun boeken verbrandden om zich te verwarmen. Amélie las dat zinnetje in een krant en was helemaal ontsteld. Ze probeerde - zonder enige documentatie - de situatie te reconstrueren aan de hand van haar verbeelding. Ze wilde zelf beleven wat die mensen hadden doorstaan.
Lieven Van Assche
Lieven Van Assche