kunst heeft niks met politiek te maken
leni
susan
toen jij geboren werd
maakte ik al mijn grootste films
voor de nazi’sja voor de nazi’sen ik zou het zo
weer doen
waarom verbaast me dat niet
kunst heeft niks
met politiek te maken
–als
stalin
het me opgedragen had
dan had ik het ook gedaan
u weet ze wel uit te kiezen
Simone Milsdochter (1967) studeerde in 1991 af aan de theateropleiding aan Studio Herman Teirlinck. Sindsdien werkt ze bij verschillende theatergezelschappen, zowel in België als in Nederland. Ze speelde in theaterproducties van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, Theater Zuidpool, Laika en HetPaleis. Ze was onder meer te zien in de film Wolf en de VRT-serie Wolven. Misschien ken je haar ook nog uit de televisieseries Dubbelleven, Rang 1 en Code 37. Bij ons zag je haar eerder al in Angst, waarin ze een overtuigende Tina Krimp neerzette.
Stijn Devillé (1974) is theatermaker en artistiek leider van Het nieuwstedelijk. Hij studeerde Romaanse letteren en theaterwetenschap aan de KU Leuven en de Université d’Avignon en toneelregie aan het Rits (Brussel). Als freelancer werkte hij onder meer voor KVS (Brussel), Theater Antigone (Kortrijk), t,arsenaal (Mechelen) en Bronks (Brussel). In 1997 richtte hij samen met Els Theunis en Geert Bové Braakland/ZheBilding op, dat in 2015 transformeerde tot het nieuwstedelijk. In 2012 was hij met Braakland/ZheBilding curator van Theater aan Zee in Oostende. Zijn werk is sterk maatschappelijk geïnspireerd.
Zijn stukken Hitler is dood (2009), over de Neurenbergse processen en Hebzucht (2012), over de financiële crisis en de ondergang van Fortis, werden door het Nederlandse vaktijdschrift De Theatermaker TM uitgeroepen tot beste voorstelling van het jaar. Zijn stukken worden vertaald in het Frans en het Duits. Voor Hitler is dood ontving hij de Taalunie Toneelschrijfprijs 2009.
Chris Lomme trok op haar 15de naar de Kortrijkse Academie en op haar 17de naar het Brusselse conservatorium om er voordracht en toneel te volgen, in het Nederlands én in het Frans. Naast haar vele toneelwerk was ze in televisieseries en films te zien, waaronder Katarakt, De Rodenburgs, Dubbelleven, Soeur Sourire en Het Vonnis.
Tussen 1962 en 1991 was Lomme als vaste actrice verbonden aan de Koninklijke Vlaamse Schouwburg Brussel. Ze verliet het gezelschap om als freelance actrice op de planken te staan, onder meer bij Blauwe Maandag Compagnie, De Tijd, NTGent, Theater Malpertuis en Braakland/ZheBilding. In t,arsenaal mechelen speelde Chris Lomme samen met Jo De Meyere in meer dan 100 voorstellingen van Achter de wolken. Sinds 2000 legt Chris Lomme zich ook toe op woordkunst met o.a. het poëzieprogramma Mijn leven langs de poëzie. Bij Braakland/ZheBilding was ze al te zien in Zoon en Spoon River.
Geert Waegeman (1965) is componist, muzikant, producer, arrangeur en sound-engineer. Hij is een multi-instrumentalist: hij speeltviool, altviool, mandoline, mandola, piano, electronische keyboards, sampler, gitaar, percussie, theremin, ukulele, pianomelodica , banjo, bouzouki, thin whistle, mondharmonica, elektrische bas, kelstone, mondharp, duimpiano, schalmei en andere viersnarige snaarinstrumenten.
Geert Waegeman maakt Urban Chamber Music, ondermeer bij zijn groep Cro Magnon. Hij is actief op de meest diverse terreinen van het Vlaamse en internationale muzikale landschap. Sinds 1997 is Geert Waegeman een van de vaste huiscomponisten van Braakland/ZheBilding.
beluister de muziek van Geert Waegeman
Walter Verdin (1953) begon als graficus en muzikant, maar kwam in aanraking met video door zijn burgerdienst aan de Audiovisuele Dienst van de KULeuven in 1980. In 1983 vertegenwoordigde hij met zijn groep Pas de Deux België op het Eurovisiesongfestival in München.Hij maakte zijn eerste videoconcert, VIDEORHYTHMICS, in 1984.
Hij werkte samen met choreografen (Wim Vandekeybus, Anne Teresa De Keersmaeker) en theatermakers (Guy Cassiers, Theu Boermans). Eén van zijn grote werken is TITLE SAFE, waaraan 27 collega-videomakers en muzikanten meewerkten. De laatste jaren plaatste Walter Verdin zijn eigen artistieke carrière op de achtergrond en initieerde hij met vzw Corban samenwerkingsverbanden tussen kunstenaars van verschillende disciplines en culturele achtergronden, met een bijzondere aandacht voor Afrikaanse kunstenaars. Momenteel neemt hij met de organisatie Videolepsia de draad van zijn eigen werk weer op.
De video's van Walter Verdin kunnen best omschreven worden als audiovisuele muziek, muziek van/voor/met videobeelden. De materie van het videobeeld zelf, zijnde licht of reflecterend licht met bijhorend geluid, is het werk op zich. Er is geen verhaal, wel een (muzikale) beeldcompositie. Het videoscherm is geen venster op de werkelijkheid maar moet worden ervaren als de werkelijkheid zelf, zoals een schilderij met een tijdelijke dimensie. Vanaf het begin werd in zijn werk een belangrijk principe gehanteerd: de videobeelden, per definitie beeld en geluid, moeten van bij de opname tot aan het eindproduct samen blijven, zonder toevoeging van andere beelden of geluiden; enkel filtering of bewerking van dit beeld en bijhorend geluid is toegestaan. Dit principe evolueerde in de loop der jaren van een rigide credo naar een algemeen referentiekader met een permanente nadruk op zintuiglijke ervaring, meer bepaald op de relatie en de synchroniciteit van beeld en geluid, en verschuivingen daarin.
Chris Lomme en Simone Milsdochter in Leni & Susan © Freek Verdonckt
Chris Lomme en Simone Milsdochter in Leni & Susan © Freek Verdonckt
Chris Lomme en Simone Milsdochter in Leni & Susan © Freek Verdonckt
Stijn Devillé over Leni & Susan
Kennissen van Riefenstahl zeiden dat ze nooit met meer haat over iemand had gesproken dan over Sontag. Dat vond ik een frappant gegeven. Wat zou er gebeuren als beide dames, tussen bejaard en hoogbejaard, mekaar zouden ontmoeten? In maart 1998 werd in elk geval Riefenstahl uitgenodigd voor de 75ste verjaardag van TIME-magazine. Dat ze er met een klein hartje naar toe ging, is bekend. Ze kreeg er een staande ovatie, op z'n Amerikaans, misschien meer omwille van haar hoge leeftijd dan om wie ze was of wat ze betekende. Of Susan Sontag er die avond bij was, weet ik niet. Ik ga er een beetje vanuit dat ze als New Yorkse persoonlijkheid, die regelmatig het hoofdartikel voor TIME had geschreven, ook was uitgenodigd. Vanaf daar is het dan ook fictie. Beide dames zullen niet lang na mekaar overlijden, in 2003 en 2004, zonder mekaar ooit te hebben ontmoet.
Ik kwam veel te weten over Riefenstahl in de biografie van Jürgen Trimborn: Leni Riefenstahl - een Duitse carrière, waarin hij haar schetst als een carrièremaakster, en in Leni, the life and work of Leni Riefenstahl van Steven Bach. Beiden zeggen het 'objectieve' maar 'kritische' verslag van haar leven te brengen, al zijn ze beiden ook vaak tendentieus. De autobiografie die Riefenstahl in 1992, ter gelegenheid van haar 90ste verjaardag uitgaf (aanvankelijk onder de titel De zeef des tijds) is - voorspelbaar - erg gekleurd, in de andere richting. Alsof ze inderdaad met een zeef doorheen haar leven is gegaan, en bepaalde gebeurtenissen heeft weggefilterd. In het toneelstuk Marleni van Thea Dorn en in de dubbelbiografie van Karin Wieland Dietrich & Riefenstahl - der Traum von der neuen Frau worden de levens van beide filmdiva's tegen mekaar afgezet. Allicht het helderste portret van Riefenstahl is de drie uur durende documentaire die Ray Müller in 1992 draaide, internationaal uitgebracht als The Wonderful, Horrible life of Leni Riefenstahl, waarin de hoogdbejaarde vrouw charmeert, impressioneert, ontkent, zich roert als een duivel in een wijwatervat. Müller integreert de B-roll (de 'behind the scenes' van de documentaire) in de film zelf, zodat je een verrassend beeld krijgt van hoe Riefenstahl de documentaire naar haar hand wil zetten en zo de regie over haar leven behoudt. Online vind je ook de integrale aflevering van Je Später der Abend, een populaire talkshow waarin Riefenstahl in 1974 te gast was en het vuur aan de schenen wordt gelegd. Voor het overige is het op het web oppassen voor hagiografie.
Voor wie meer wil weten: prof. Luc Deneulin van de Vrije Universiteit Brussel houdt online een geannoteerde bibliografie bij, met alles wat van en over Riefenstahl wordt gepubliceerd. Deneulin maakt quasi maandelijks een update: http://users.skynet.be/deneulin/
In de boeken die haar zoon David Rieff de laatste jaren uitbrengt, komt een onverwacht beeld naar voren van Susan Sontag. In haar nagelaten werk Herboren: dagboeken en aantekeningen 1947-1963 en Zoals de geest gebonden is aan het vlees: dagboeken en aantekeningen 1964-1980 leren we een bijzonder kwetsbare, zoekende en onzekere Sontag kennen, die op andere momenten dan weer blaakt van de ambitie. Ook Swimming in a sea of Death, het (over)gevoelige getuigenis van Rieff over de doodsstrijd van zijn moeder, bevestigt dat beeld. De drie boeken vormen een interessante pendant voor het beeld van Sontag als zelfverzekerde critica, zoals we dat kennen uit haar boeken, essays, artikels en interviews. Het onderhuidse oorlogje bijvoorbeeld, dat ze begin jaren '90 met Camille Paglia uitvecht in de media is kenschetsend. Voor de tekst van Leni & Susan heb ik uiteraard vooral inspiratie gezocht in Fascinating Fascism, maar ook in Against Interpretation, On Style, Regarding the pain of Others, Illness as metaphor. Zowat al haar werk (essays en fictie) is courant te vinden in de handel, ook in Nederlandse vertaling. Haar films zijn minder eenvoudig te vinden, maar zijn interessant omdat ze ook blootleggen wie en wat haar inspiratiebronnen zijn (Godard, Warhol, Dziga Vertov,...), maar ook hoe contextgebonden haar standpunten. Iets wat ze niet meteen toestaat aan de mensen die ze zelf bekritiseert. Wat in elk geval fascineert aan Sontag, is dat haar gedachten en standpunten evolueren. In het najaar van 2014 komt een documentaire uit over Sontag, Regarding Susan. Ik kijk ernaar uit, net als naar het derde deel van de dagboeken en aantekeningen. Wie weet werpen die beide documenten weer een heel ander licht op de schrijfster.